RaportZintegrowany2014

32.1. Kategorie i klasy instrumentów finansowych

Aktywa finansowe

31/12/2014

31/12/2013

Zobowiązania finansowe

31/12/2014

31/12/2013

   

32.2. Pozycje przychodów, kosztów, zysków i strat w skonsolidowanym rachunku zysków lub strat i innych całkowitych dochodów

2014

2013

   

32.3. Aktywa finansowe ustanowione jako zabezpieczenia zobowiązań lub zobowiązań warunkowych

Informacje o zabezpieczeniach przedstawiono w nocie 30.

32.4. Rachunkowość zabezpieczeń

32.4.1. Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych

W ramach strategii zabezpieczających Grupa ORLEN zabezpiecza przepływy pieniężne:

• powstające w toku działalności operacyjnej, wykonując terminowe transakcje sprzedaży i zakupu walut w formule bez rozliczenia (tzw. non-deliverable forwards),
• związane ze sprzedażą produktów Grupy oraz zakupem ropy naftowej, wykorzystując w tym celu swapy towarowe,
• związane z okresowymi zmianami poziomu zapasów operacyjnych, wykorzystując w tym celu swapy towarowe,
• związane z płatnościami odsetkowymi dotyczącymi zewnętrznego finansowania wykorzystując w tym celu swapy procentowe (IRS),
• związane z realizacją projektów inwestycyjnych wykorzystując w tym celu forwardy walutowe,
• związane z odkupem transz wcześniej sprzedanych zapasów obowiązkowych ropy naftowej, wykorzystując w tym celu swapy towarowe oraz forwardy walutowe.

Na dzień 31 grudnia 2014 roku ujemna wycena netto instrumentów z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń zaprezentowana w notach 17, 21, 26, 29 niniejszego sprawozdania finansowego wyniosła (1 595) mln PLN i dotyczyła głównie wyceny swapów towarowych zabezpieczających przyszłe ceny odkupu zapasów obowiązkowych ropy naftowej z planowanymi terminami realizacji w styczniu 2015 roku i  2016 roku – dodatkowe informacje o powyższych transakcjach w nocie 19.2. Wycena na dzień 31 grudnia 2014 roku odzwierciedla głównie spadek cen ropy naftowej na rynkach światowych obserwowany szczególnie w II półroczu 2014 roku i na początku 2015 roku.

Transakcje zabezpieczające, których rozliczenie i wycena do wartości godziwej wpływa na niniejsze skonsolidowane sprawozdanie finansowe zostały zawarte w latach 2012– 2014.

– wartość godziwa netto, która w momencie realizacji zostanie ujęta w zysku lub stracie

W odniesieniu do zabezpieczenia przepływów pieniężnych spełniających warunki rachunkowości zabezpieczeń, część nieefektywna została ujęta w zysku lub stracie za rok 2014 i za rok 2013 w kwocie odpowiednio (5) mln PLN i 2 mln PLN.

32.4.2. Rachunkowość zabezpieczeń inwestycji netto w podmiocie zagranicznym

Od 2008 roku do 30 czerwca 2014 roku Grupa stosowała rachunkowość zabezpieczeń inwestycji netto w podmiocie zagranicznym (net investment hedge). Zabezpieczenie inwestycji netto polegało na zabezpieczeniu ryzyka walutowego od inwestycji netto w AB ORLEN Lietuva, której walutą funkcjonalną jest USD. Instrument zabezpieczający udziały w aktywach netto Grupy ORLEN Lietuva w USD stanowiły zobowiązania finansowe w tej walucie. Na dzień 31 grudnia 2013 roku ujemne różnice kursowe z tytułu przeliczenia powyższych zobowiązań na PLN  wynosiły (659) mln PLN (z uwzględnieniem wpływu podatku dochodowego) i były ujęte w kapitale własnym w pozycji „Różnice kursowe z przeliczenia jednostek podporządkowanych”.

Na dzień 30 czerwca 2014 roku dokonano reklasyfikacji tej wartości do skonsolidowanego sprawozdania z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów, tym samym Grupa zaprzestała stosowania rachunkowości zabezpieczeń inwestycji netto w podmiocie zagranicznym, ze względu na zmniejszenie pozycji zabezpieczanej w efekcie ujęcia odpisów aktualizujących wartość aktywów trwałych Grupy ORLEN Lietuva. Powyższa reklasyfikacja nie miała wpływu na łączne kapitały własne Grupy.

32.5. Zarządzanie ryzykiem finansowym

Główne ryzyka finansowe, na które Grupa ORLEN jest narażona w ramach prowadzonej działalności obejmują:

• ryzyka rynkowe, w tym:
• ryzyko towarowe
• ryzyko zmian kursów walutowych oraz
• ryzyko zmian stóp procentowych
• ryzyko płynności i kredytowe
• inne szerzej opisane w Sprawozdaniu Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej ORLEN w punkcie 5.4.

Grupa ORLEN stosuje spójne zasady zabezpieczania ryzyka finansowego oparciu o politykę zarządzania ryzykiem rynkowym pod nadzorem Komitetu Ryzyka Finansowego, Zarządu i Rady Nadzorczej.

32.5.1. Ryzyko rynkowe

Ryzyko rynkowe to możliwość negatywnego wpływu na wyniki Grupy wynikająca ze zmiany rynkowych cen towarów, kursów walutowych oraz stóp procentowych.

Celem procesu zarządzania ryzykiem rynkowym jest ograniczenie niepożądanych efektów zmian czynników ryzyka rynkowego na przepływy pieniężne oraz wyniki finansowe.

Zarządzanie wyżej wymienionymi ryzykami odbywa się w oparciu o politykę zarządzania ryzykiem rynkowym oraz strategie zabezpieczające, które określają zasady pomiaru poszczególnych ekspozycji, parametry i horyzont czasowy zabezpieczania danego ryzyka oraz instrumenty zabezpieczające.

Zarządzanie ryzykiem rynkowym odbywa się przy wykorzystaniu instrumentów pochodnych, które są stosowane wyłącznie do ograniczenia ryzyka zmian wartości godziwej i ryzyka zmian przepływów pieniężnych.

Ustalając wycenę rynkową instrumentów, Grupa korzysta z własnych systemów ewidencji i wyceny instrumentów pochodnych jak również polega na informacjach uzyskanych z wiodących na danym rynku banków oraz firm brokerskich lub serwisów informacyjnych. Transakcje zawierane są wyłącznie z wiarygodnymi partnerami, dopuszczonymi do udziału w transakcjach w wyniku zastosowania odpowiednich procedur i podpisania odpowiedniej dokumentacji.

32.5.1.1. Ryzyko towarowe

W ramach prowadzonej działalności operacyjnej Grupa ORLEN narażona jest głównie na poniższe ryzyka towarowe:

• ryzyko zmian marż na sprzedawanych produktach rafineryjnych i petrochemicznych oraz zmian wysokości dyferencjału Brent/Ural - zabezpieczane w sposób nieregularny w ramach wypracowanych strategii zabezpieczających,
• ryzyko zmian cen ropy naftowej i produktów związane z niedopasowaniem czasowym pomiędzy zakupem ropy i terminem jej przerobu i sprzedaży produktów, okresowym ponadnormatywnym stanem zapasów operacyjnych ropy naftowej i/lub produktów oraz zawartymi transakcjami przyszłej sprzedaży produktów - identyfikowane oraz zabezpieczane w sposób systematyczny i regularny,
• ryzyko zmian cen uprawnień do emisji CO₂ – zabezpieczane w sposób regularny poprzez okresowe weryfikacje liczby posiadanych i wymaganych uprawnień do emisji CO₂ wraz z określeniem sposobu zbilansowania przyszłych niedoborów lub nadwyżek. W 2014 i 2013 roku Grupa zawarła terminowe i spotowe transakcje zakupu uprawnień, które w przyszłości zostaną umorzone jako rozliczenie emisji CO₂. Wyceny tych transakcji nie podlegają ujęciu w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym, gdyż zakupione prawa do emisji wykorzystane zostaną na potrzeby własne,
• ryzyko zmian cen ropy naftowej i produktów rafineryjnych związane z obowiązkiem utrzymywania zapasów obowiązkowych ropy naftowej i paliw - nie jest zabezpieczane z uwagi na permanentny charakter przedmiotowej ekspozycji oraz niegotówkowy charakter wpływu ryzyka na wyniki Grupy.

32.5.1.1.1. Wpływ instrumentów zabezpieczających ryzyko towarowe na sprawozdanie Grupy

Analiza wrażliwości na ryzyko towarowe

Analiza wpływu zmiany wartości księgowej instrumentów finansowych na wynik przed opodatkowaniem i na kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń w związku z hipotetyczną zmianą cen produktów i surowców:

31/12/2014

w tym:

31/12/2013

w tym:

Przyjęte w analizach wrażliwości instrumentów zabezpieczających ryzyka towarowe odchylenia cen ropy naftowej i produktów skalkulowano na podstawie ich zmienności w 2014 roku i w 2013 roku oraz dostępnych prognoz analityków.

Wpływ zmian cen zaprezentowano w ujęciu rocznym.

Wartość godziwa swapów towarowych ustalana jest w oparciu o zdyskontowane przyszłe przepływy z tytułu zawartych transakcji kalkulowane w oparciu o różnicę między ceną terminową a ceną transakcyjną.

W przypadku instrumentów pochodnych zbadano wpływ zmian cen ropy naftowej i produktów na wartość godziwą przy niezmiennym poziomie kursów walut.

Wartość księgowa netto instrumentów zabezpieczających ryzyka towarowe na dzień 31 grudnia 2014 roku oraz na dzień 31 grudnia 2013  roku wyniosła odpowiednio (1 550) mln PLN oraz 131 mln PLN.

32.5.1.2. Ryzyko zmian kursów walutowych

W ramach prowadzonej działalności Grupa ORLEN narażona jest na ryzyka związane ze zmianami kursów walutowych:

• ekonomiczna ekspozycja walutowa w perspektywie kolejnych 12 miesięcy wynikająca z wpływów pomniejszonych o wydatki indeksowane do/lub denominowane w walucie innej niż waluta funkcjonalna - regularnie i aktywnie zabezpieczane przy wykorzystaniu terminowych transakcji kupna lub sprzedaży waluty,
• bilansowa ekspozycja walutowa wynikająca z denominowanych w walutach obcych aktywów i pasywów – zabezpieczana w sposób nieregularny w zakresie wybranych elementów ekspozycji,
• ryzyko walutowe związane z wydatkami inwestycyjnymi - regularnie zabezpieczane przy wykorzystaniu terminowych transakcji kupna walut obcych, w których ponoszone są wydatki,
• ryzyko walutowe związane z zawartymi transakcjami przyszłej sprzedaży bądź zakupu - regularnie i aktywnie zabezpieczane przy wykorzystaniu terminowych transakcji kupna lub sprzedaży waluty.

32.5.1.2.1. Wpływ zmian kursów walutowych na sprawozdanie Grupy

Struktura walutowa instrumentów finansowych na dzień 31 grudnia 2014 roku

Analiza wrażliwości na ryzyko zmian kursów walutowych

Analiza wpływu zmiany wartości księgowej instrumentów finansowych na wynik przed opodatkowaniem (A) i na kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń (B) oraz na pozycję różnic kursowych z przeliczenia jednostek podporządkowanych (C) w związku z hipotetyczną zmianą kursów istotnych walut obcych w stosunku do waluty prezentacji (PLN):

31/12/2014

w tym:

Wpływ zmian kursów istotnych walut obcych w stosunku do waluty prezentacji (PLN) na pozycję różnic kursowych z przeliczenia całkowitych aktywów netto jednostek zagranicznych (w tym wrażliwości instrumentów finansowych jednostek zagranicznych na różnice kursowe z przeliczenia jednostek podporządkowanych) według stanu na dzień 31 grudnia 2014 roku:

Łączny wpływ zmian kursów istotnych walut obcych w stosunku do waluty prezentacji (PLN) na kapitał własny z uwzględnieniem różnic kursowych z przeliczenia aktywów netto w podmioty zagraniczne według stanu na dzień 31 grudnia 2014 roku:

Struktura walutowa instrumentów finansowych na dzień 31 grudnia 2013 roku

Analiza wrażliwości na ryzyko zmian kursów walutowych

Analiza wpływu zmiany wartości księgowej instrumentów finansowych na wynik przed opodatkowaniem (A) i na kapitał z tytułu stosowania rachunkowości zabezpieczeń (B) oraz na pozycję różnic kursowych z przeliczenia jednostek podporządkowanych (C) w związku z hipotetyczną zmianą kursów istotnych walut obcych w stosunku do waluty prezentacji (PLN):

31/12/2013

w tym:

Wpływ zmian kursów istotnych walut obcych w stosunku do waluty prezentacji (PLN) na pozycję różnic kursowych z przeliczenia całkowitych aktywów netto jednostek zagranicznych (w tym wrażliwości instrumentów finansowych jednostek zagranicznych na różnice kursowe z przeliczenia jednostek podporządkowanych) według stanu na dzień 31 grudnia 2013 roku:

Łączny wpływ zmian kursów istotnych walut obcych w stosunku do waluty prezentacji (PLN) na kapitał własny z uwzględnieniem różnic kursowych z przeliczenia aktywów netto w podmioty zagraniczne według stanu na dzień 31 grudnia 2013 roku:

Powyższe odchylenia kursów skalkulowano na podstawie średnich zmienności poszczególnych kursów walut w 2014 roku i w 2013 roku.

Wrażliwość instrumentów finansowych na ryzyko walutowe obliczono jako różnicę pomiędzy pierwotną wartością księgową instrumentów finansowych (z wyłączeniem instrumentów pochodnych) a ich potencjalną wartością przy założonych zmianach kursów walut. W przypadku instrumentów pochodnych zbadano wpływ odchyleń kursów walut na wartość godziwą przy niezmiennych poziomach stóp procentowych. Wartość godziwa forwardów walutowych i swapów walutowych ustalana jest w oparciu o zdyskontowane przyszłe przepływy z tytułu zawartych transakcji jako różnica między ceną terminową a ceną transakcyjną.

32.5.1.3. Ryzyko zmian stóp procentowych

Grupa ORLEN narażona jest na ryzyko zmienności przepływów pieniężnych z tytułu zmian stóp procentowych wynikające z posiadanych aktywów oraz pasywów dla których przychody oraz koszty odsetkowe są uzależnione od zmiennych stóp procentowych.

Grupa ORLEN zabezpiecza skonsolidowaną ekspozycję na zmienność przepływów pieniężnych z tytułu zmian stóp procentowych.  Kluczowym miernikiem ekspozycji Grupy na ryzyko zmian stóp procentowych jest wskaźnik udziału w całości zadłużenia netto pozycji dla których koszty odsetkowe są uzależnione od zmiennych stóp procentowych. Celem zarządzania ryzykiem zmian stóp procentowych jest utrzymanie powyższego wskaźnika na określonym poziomie w zdefiniowanym horyzoncie czasowym. W tym celu wykorzystywane są instrumenty typu swap procentowy oraz walutowy swap procentowy.

32.5.1.3.1. Wpływ zmian stóp procentowych na sprawozdanie Grupy

Struktura instrumentów finansowych narażonych na ryzyko zmiany stóp procentowych 

31/12/2014

Analiza wrażliwości z tytułu zmian stóp procentowych uwzględnia swapy procentowe i walutowo-procentowe. Forwardy walutowe i swapy towarowe ze względu na znikomą wrażliwość na zmiany stóp procentowych nie zostały zaprezentowane w powyższej tabeli. Dla tych instrumentów dokonano analizy wrażliwości na ryzyko towarowe i walutowe, które  zaprezentowano odpowiednio w notach 32.5.1.1.1 oraz 32.5.1.2.1.

31/12/2013

Analiza wrażliwości stóp procentowych

Powyższe odchylenia stóp procentowych skalkulowano na podstawie obserwacji średnich wahań stóp procentowych w 2014 roku oraz 2013 roku.

Niski poziom stóp procentowych EURIBOR i LIBOR USD zarówno na koniec 2014 roku jak i 2013 roku oraz prognozy rynkowe na kolejne okresy spowodowały, że Grupa nie uwzględniała w analizie wrażliwości wariantu dalszego obniżenia tych stóp procentowych. Grupa nie uwzględniła w analizie wrażliwości zmian stóp PRIBOR oraz VILIBOR ze względu na ich nieistotny wpływ.

Analiza wrażliwości została przeprowadzona na bazie stanu instrumentów posiadanych na dzień 31 grudnia 2014 roku i na dzień 31 grudnia 2013 roku, wpływ zmian stóp procentowych zaprezentowano w skali rocznej.

Wrażliwość instrumentów finansowych na ryzyko zmian stóp procentowych ustalono jako iloczyn salda pozycji księgowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych (z wyłączeniem instrumentów pochodnych) oraz adekwatnego odchylenia stóp procentowych.

W przypadku instrumentów pochodnych w analizie wrażliwości na ryzyko zmian stóp procentowych zastosowano przesunięcie krzywej stóp procentowych o potencjalnie możliwą zmianę referencyjnych stóp procentowych, przy założeniu niezmienności innych czynników ryzyka.

32.5.2. Ryzyko płynności i kredytowe

Poprzez ryzyko płynności finansowej rozumie się utratę zdolności do terminowego regulowania bieżących zobowiązań.

Grupa ORLEN narażona jest na ryzyko płynności wynikające z relacji aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych. Na dzień 31 grudnia 2014 roku i 31 grudnia 2013 roku wskaźnik płynności bieżącej wyniósł odpowiednio 1,6 i 1,5.

Celem procesu zarządzania ryzykiem płynności finansowej jest zapewnienie bezpieczeństwa i stabilizacji finansowej Grupy, a podstawowym narzędziem ograniczającym powyższe ryzyko jest bieżący przegląd dopasowania terminów zapadalności aktywów i pasywów. Dodatkowo Grupa ORLEN prowadzi  politykę dywersyfikacji źródeł finansowania oraz wykorzystuje szereg narzędzi dla efektywnego zarządzania płynnością.

Największy udział w finansowaniu działalności Grupy ma sektor bankowy zapewniający finansowanie w formie kredytów konsorcjalnych (stanowiących trzon finansowania bankowego) oraz kredytów bilateralnych (kredyty w rachunku bieżącym, linie wielocelowe, kredyty inwestycyjne) o zróżnicowanej strukturze zapadalności.

Grupa korzysta dodatkowo z dwóch programów emisji obligacji złotowych oraz program emisji euroobligacji, które umożliwiają pozyskiwanie środków poza rynkiem bankowym.  

Obligacje emitowane w ramach Programu realizowanego od 2007 roku mogą być nabywane przez instytucje finansowe i przedsiębiorstwa. Powyższy program jest również wykorzystywany do zarządzania kapitałem obrotowym w ramach Grupy ORLEN.

W 2013 roku uruchomiony został  publiczny program emisji obligacji, skierowany do inwestorów detalicznych, który zakończył się emisją ostatniej transzy w 2014 roku.

W dniu 30 czerwca 2014 roku jednostka zależna PKN ORLEN - ORLEN Capital AB dokonała emisji euroobligacji („Euroobligacje”). Dodatkowe informacje przedstawiono w nocie 5 i 24.

Na dzień 31 grudnia 2014 roku i na dzień 31 grudnia 2013 roku maksymalne możliwe zadłużenie z tytułu zawartych umów kredytowych wynosiło odpowiednio 14 992 mln PLN i 17 995 mln PLN. Do wykorzystania na dzień 31 grudnia 2014 roku i na dzień 31 grudnia 2013 roku pozostało odpowiednio 7 150 mln PLN i 11 232 mln PLN.

Dodatkowe informacje dotyczące kredytów, pożyczek i obligacji przedstawiono w nocie ‎24.

Grupa ORLEN wykorzystuje także systemy koncentracji środków finansowych („cash pool”, „system cash-poolingu”) do optymalizacji kosztów finansowych oraz efektywnego zarządzania bieżącą płynnością finansową w ramach Grupy.

W 2014 roku funkcjonowały: złotówkowy system cash-poolingu obejmujący na dzień 31 grudnia 2014 roku 35 spółek Grupy ORLEN oraz międzynarodowy system koncentracji środków w walutach EUR, USD i PLN prowadzony dla PKN ORLEN oraz zagranicznych spółek Grupy ORLEN (ORLEN Finance AB, Grupa ORLEN Lietuva, ORLEN Deutschland, Grupa Unipetrol).

Grupa narażona jest na ryzyko płynności związane z gwarancjami udzielonymi na rzecz kontrahentów. Kwota poręczeń i gwarancji dotyczących zobowiązań wobec osób trzecich wystawionych w toku bieżącej działalności na dzień 31 grudnia 2014 roku oraz na dzień 31 grudnia 2013 roku wyniosła odpowiednio 592 mln PLN oraz  508 mln PLN. Dotyczyły one głównie: gwarancji i poręczeń należytego wykonania umowy, gwarancji celnych, wadialnych, gwarancji płatności. W oparciu o analizy i prognozy Grupa określiła na koniec okresu sprawozdawczego prawdopodobieństwo zapłaty takich kwot jako niskie.

Grupa ocenia ryzyko kredytowe związane z posiadanymi środkami pieniężnymi i lokatami bankowymi jako niskie, gdyż  banki krajowe oraz oddziały banków zagranicznych, w których lokowane są środki pieniężne posiadają krótkoterminowe oceny wiarygodności kredytowej (tzw. rating) najwyższej jakości (57% zdeponowanych środków) oraz dobrej jakości (43% zdeponowanych środków).

Grupa ocenia ryzyko kredytowe, w odniesieniu do aktywów z tytułu dodatniej wyceny instrumentów pochodnych, jako niskie z uwagi na fakt, iż wszystkie transakcje zawierane są z bankami o wysokim ratingu kredytowym - jednym z parametrów wyboru banku jest posiadanie ratingu krótkoterminowego oraz długoterminowego na poziomie inwestycyjnym nie niższym niż A.

Miarą ryzyka kredytowego jest kwota maksymalnego ryzyka kredytowego dla poszczególnych klas aktywów finansowych, która odpowiada ich wartości księgowej.

W celu zminimalizowania ryzyka kredytowego Grupa na dzień 31 grudnia 2014 roku oraz na dzień 31 grudnia 2013 roku otrzymała gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe w wysokości odpowiednio 3 143 mln PLN oraz 2 218 mln PLN. Grupa dodatkowo przyjmuje od swoich odbiorców zabezpieczenie w postaci blokad środków na rachunkach bankowych, kaucji, hipotek i weksli.

Ryzyko kredytowe związane jest także z wiarygodnością kredytową klientów, z którymi zawierane są transakcje sprzedaży. Udzielenie kredytu kupieckiego obarczone jest ryzykiem związanym z nieuregulowaniem przez kontrahentów należności za dostarczone produkty i usługi.

Powyższe ryzyko w skali Grupy jest częściowo ograniczone poprzez występowanie dużej liczby kontrahentów rozproszonych w różnych sektorach gospodarki krajowej i zagranicznej.

W celu zminimalizowania powyższego ryzyka stosowane są procedury przyznawania kontrahentom limitu kredytu kupieckiego. Każdorazowo dokonywane są oceny sytuacji finansowej kontrahentów, sprawdzana jest ich wiarygodność i wypłacalność a także bieżący przegląd rotacji należności i ich struktury wiekowej. Grupa przyjmuje różne formy prawne zabezpieczenia wierzytelności (hipoteki, gwarancje, poręczenia, blokady środków na rachunku bankowym, kaucje, weksle). Dla klientów, którym udzielany jest kredyt kupiecki w początkowym okresie współpracy obowiązującą formą płatności jest przedpłata lub gotówka.

W celu ograniczenia ryzyka niewypłacalności klientów Grupa dodatkowo ubezpiecza część należności w ramach zorganizowanych programów ubezpieczenia kredytu kupieckiego.

W oparciu o analizę należności dokonano podziału kontrahentów:

• I grupa – kontrahenci z dobrą lub bardzo dobrą historią współpracy w danym roku;
• II grupa – pozostali kontrahenci.

Podział należności nieprzeterminowanych

Analiza wiekowa przeterminowanych należności, dla których na koniec okresu sprawozdawczego nie nastąpiła utrata wartości

Analiza wymagalności zobowiązań finansowych

31/12/2014

31/12/2013

Dla swapów walutowo–procentowych poziomy współczynników dyskonta powodują, że wycena przed zdyskontowaniem jest aktywem finansowym, a po zdyskontowaniu zobowiązaniem finansowym.